چرا نتانیاهو در مذاکرات آتشبس به دنبال کنترل ۲ کریدور است؟
سربازان اسرائیلی با ساخت پایگاههای نظامی، تصرف ساختمانهای غیرنظامی و تخریب منازل فلسطینیان، در حال تقویت یک کریدور استراتژیک هستند که عملا نوار غزه را به دو قسمت تقسیم کرده است.
اصرار اسرائیل بر حفظ کنترل بلندمدت دو کریدور راهبردی در باریکه غزه و مخالفت ادامهدار حماس با این پیشنهاد، خطر قابلتوجهی را برای مذاکرات آتشبس، آزادی گروگانها و جلوگیری از تشدید بیشتر درگیری به همراه دارد.
مقامات نزدیک به مذاکرات آتشبس گفتهاند که اسرائیل به دنبال حفظ حضور نظامی خود در منطقه حائل معروف به «کریدور فیلادلفی» در امتداد مرز غزه-مصر، و همچنین در منطقهای موسوم به «کریدور نتزاریم» است که شمال غزه را از جنوب آن جدا میکند.
هنوز مشخص نیست که آیا کنترل اسرائیل بر این کریدورها در طرح پیشنهادی مورد حمایت ایالات متحده که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا از حماس خواسته بود برای شکستن بنبست در مذاکرات آتشبس بپذیرد، گنجانده شده است یا خیر.
آقای بلینکن که این هفته برای نهمین بار در ۱۰ ماه گذشته به منطقه سفر کرده، روز دوشنبه اشاره کرد که اسرائیل با این طرح پیشنهادی موافقت کرده است اما جزئیات آن را مشخص نکرد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل استدلال میکند که کنترل فیلادلفی در منطقه مرزی مصر برای جلوگیری از تکمیل زرادخانههای حماس از طریق تونلهای قاچاق ضروری است.
علاوه بر این، او اصرار دارد که اسرائیل به «مکانیسمی» نیاز دارد تا شبهنظامیان حماس را از اشغال مجدد شمال نوار غزه، که از ماه اکتبر تا حد زیادی قطع شده، باز دارد.
گروه فلسطینی حماس، این خواستهها را که برای نخستین بار در همین هفتههای اخیر علنی شده، رد کرده است. در پیشنویسهای قبلی طرح آتشبس، هیچ اشارهای به حفظ کنترل کریدورها توسط اسرائیل وجود نداشت.
حماس اعلام کرده است که هرگونه حضور پایدار اسرائیل در غزه به منزله اشغال نظامی است.
علاوه بر این، مصر هم که به عنوان میانجی اصلی در این چند ماه ایفای نقش کرده، با حضور اسرائیل در آن سوی مرز خود با غزه به شدت مخالف است.
کریدور فیلادلفی
کریدور فیلادلفی نوار باریکی است که در برخی مناطق تقریباً ۱۰۰ متر عرض دارد و ۱۴ کیلومتر در امتداد مرز غزه و مصر امتداد دارد.
این کریدور شامل گذرگاه رفح نیز میشود که تا ماه مه امسال تنها راه ارتباطی نوار غزه با دنیای خارج بود که تا آن زمان توسط اسرائیل کنترل نمیشد.
اسرائیل مدعی است که حماس از شبکه گستردهای از تونلها در زیر مرز غزه-مصر برای قاچاق اسلحه استفاده میکند و این امکان را برای آنها فراهم کرد تا توانمندیهای نظامی مورد استفاده در حمله طوفان الاقصی در هفتم اکتبر (۱۵ مهر ۱۴۰۲) را که جرقه جنگ را آغاز کرد، افزایش دهد.
ارتش اسرائیل مدعی است که از زمان تصرف این کریدور در ماه مه امسال، تا کنون دهها تونل از این دست را پیدا و منهدم کرده است.
مصر این اتهامات را رد میکند و ادعا میکند که سالها پیش صدها تونل در سمت مرز خود را ویران کرده و یک منطقه حائل نظامی برای خود ایجاد کرده که از قاچاق جلوگیری میکرد.
کریدور نتزاریم
کریدور نتزاریم تقریباً ۶ کیلومتر است که از مرز اسرائیل تا ساحل در جنوب شهر غزه امتداد مییابد. این کریدور عملاً بزرگترین منطقه شهری نوار غزه و بخش شمالی آن را از جنوب قطع میکند.
حماس خواستار آن شده است که به صدها هزار فلسطینی که از شمال گریختهاند اجازه داده شود به خانههای خود بازگردند. اسرائیل با بازگشت آنها موافقت کرده است، اما میگوید باید اطمینان حاصل کند که آنها مسلح نیستند.
نام کریدور نتزاریم برگرفته از یک شهرک اسرائیلی که قبلاً در این مسیر ساحلی قرار داشت. کریدور نتزاریم دومین «انگشت» از راهبرد «پنج انگشتی» آریل شارون، نخستوزیر اسبق اسرائیل بود که هدف آن تقسیم غزه به بخشهای تحت کنترل امنیتی اسرائیل بود. این طرح تا حدی هم اجرا شد، تا اینکه شارون – که روزگاری قهرمان شهرکنشینها بود – در سال ۲۰۰۵ دستور عقبنشینی اسرائیل از غزه را صادر کرد.
واشنگتن پست در ۱۷ مه (بیش از ۳ ماه پیش) با استناد به تصاویر ماهوارهای گزارش داد که اسرائیل، سه پایگاه عملیاتی در این گذرگاه برپا کرده است که سرنخ هایی در مورد برنامههای آینده اسرائیل ارائه میدهد.
چرا حماس و مصر با کنترل اسرائیل مخالف هستند؟
کنترل اسرائیل بر هر یک از این کریدورها مستلزم بسته شدن جادهها، حصارکشی، ساخت برجکهای نگهبانی و سایر تاسیسات نظامی است. ایستهای بازرسی یکی از بارزترین جلوههای حاکمیت نظامی بیپایان اسرائیل بر کرانه باختری و همچنین بر نوار غزه تا پیش از عقبنشینی اسرائیل در سال ۲۰۰۵ است.
اسرائیل میگوید که چنین پستهای بازرسی برای اهداف امنیتی لازم است، با این حال، فلسطینیها آنها را به عنوان یک نفوذ تحقیرآمیز در زندگی روزمره خود میدانند.
علاوه بر این، بسیاری از فلسطینی ها ایجاد چنین ایست های بازرسی را پیش زمینهای برای اشغال نظامی طولانیمدت و بازگشت شهرکهای یهودینشین میدانند، سناریویی که شرکای ائتلاف راست افراطی نتانیاهو آشکارا از آن حمایت کردهاند.
حماس خواستار عقبنشینی کامل اسرائیل شده و نتانیاهو را به تعیین شرایط جدید برای ایجاد خرابکاری در مذاکرات متهم میکند.
مصر نیز میگوید که عملیات اسرائیل در امتداد مرز آن، پیمان مهم صلح ۱۹۷۹ بین دو کشور را به خطر میاندازد. مصر از بازکردن مرز خود در گذرگاه رفح تا زمانی که اسرائیل از کنترل غزه صرف نظر نکرده باشد و آن را به مقامات فلسطینی بازنگرداند، خودداری کرده است.