دهها کشته و مجروح؛ گزارش جمع بندی از دومین روز حملات اسرائیل به ایران

خبرگزاری هرانا – امروز شنبه ۲۴ خرداد، برای دومین روز پیاپی درگیری نظامی ایران و اسرائیل ادامه داشت. این درگیری از بامداد روز جمعه با حملات هوایی ارتش اسرائیل به خاک ایران آغاز شد که مناطق نظامی، غیر نظامی و مسکونی در ۱۸ استان ایران را تاکنون هدف قرار داده است و تا زمان انتشار این گزارش نیز ادامه دارد. بنا بر گزارشات منابع رسمی و محلی، امروز دست‌کم ۹۳ نفر کشته یا زخمی شده‌اند؛ با احتساب این تعداد مجموع خسارات جانی دو روز گدشته در ایران به دستکم ۸۴۷ تن رسید.

ابعاد جغرافیایی و سیر رویدادها

امروز استان هایی از جمله لرستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی، البرز، زنجان، همدان، تهران، بوشهر، قزوین، فارس، خوزستان، گیلان، هرمزگان، اصفهان و آذربایجان غربی شاهد حملات ارتش اسرائیل بودند. روز گذشته نیز ۱۲ استان مورد هدف حملات اسراییل قرار گرفته بودند. سخنگوی جمعیت هلال احمر از تشکیل فوری مرکز عملیات اضطراری پس از حمله اسرائیل به ایران خبر داد و اعلام کرد که تاکنون ۱۴۱۴ نفر در قالب ۳۶۲ تیم امدادی در ۱۸ استان کشور درگیر امدادرسانی هستند.

هواپیمای f-35، موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز هواپرتاب، پهپادها و ریزپرنده های انتحاری از عمده سلاح‌های به‌کاررفته اسرائیل در این حملات توصیف شده‌اند؛ این کشور تاکنون جزییات بیشتری درباره نوع و تعداد جنگ افزارهای استفاده ‌شده توسط خود را منتشر نکرده است.

تلفات و خسارات انسانی

هرانا در روز ابتدایی این حملات، گزارشاتی را مستند کرد که کشته و زخمی شدن دست‌کم ۶۷۸ نفر را نشان می داد. از میان آنان، دست‌کم ۳۵ زن و کودک شناسایی شدند.

روز جاری اطلاعات جدیدی در رابطه با میزان و دسته بندی خسارت انسانی روز گذشته به دست هرانا رسید که مرگ و مصدومیت ۸ نظامی و خسارات جانی به ۸۳ تن غیر نظامی دیگر را در وقایع دیروز مستند می کند. از سوی دیگر محرز شد روز گذشته یک تن در استان کرمانشاه جان خود را از دست داده است هر چند که تا کنون دسته بندی او به عنوان نظامی و یا غیرنظامی برای هرانا احراز نشده است. با افزودن این آمار به گزارش روز گذشته، آمار کشته و مجروحین نخستین روز حملات اسرائیل به ایران به ۷۷۰ تن افزایش یافت.

همچنین خبرگزاری تسنیم نزدیک به نهادهای امنیتی ویدیویی از یک معلم را منتشر کرده است که تصاویر هشت دانش آموز خود را در دست دارد. او بدون اشاره به هویت دانش آموزان میگوید که این کودکان روز جمعه در حملات ارتش اسرائیل کشته شدند. جزییات بیشتری از این ادعا منتشر نشده است.

در ادامه به جزییات خسارات انسانی روز دوم این حملات پرداخته شده است:

هویت برخی از قربانیان و تفکیک نظامی یا غیرنظامی‌بودن آنان هنوز در دست بررسی است.

چهره‌های شاخص کشته‌شده

امروز رسانه‌های رسمی گزارش دادند که در جریان حملات روز شنبه اسرائیل به خاک ایران، سه دانشمند هسته‌ای دیگر به نام‌های علی بکایی کریمی، منصور عسگری و سعید برجی جان خود را از دست دادند. با تایید اسامی جدید، شمار کشته‌شدگان حوزه‌های علمی و هسته‌ای این حملات به دستکم ۱۰ تن رسیده است.

همچنین امروز هویت غلامرضا محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار خسرو حسنی، جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه دو تن از چهره های نظامی کشته شده در حملات دیروز احراز شد.

از سوی دیگر، گزارشات متعددی از رویت فعالیتهای نظامی از جمله فعالیت های پدافندی در شهرهای مختلف کشور از جمله تبریز، ملارد، مناطق جنوب و مرکز تهران، محله پاستور تهران، چالدران، حریم هوایی شرکت صنایع فولاد اهواز، ارومیه، بوکان، بندرعباس، نقده، شاهرود، اصفهان، مراغه، منطقه اورامانات، جوانرود، مشهد، روانسر، ملارد و فداییان اسلام شهرری گزارش شده است. علاوه بر این فعالیت های ذکر شده، در پایگاه‌ها و تأسیسات نظامی از جمله پایگاه دوم شکاری تبریز، پادگان امام علی خرم‌آباد، کارخانه قطعات بوستر موشکی سپاه در شمس‌آباد تبریز، پادگان امام حسن (ع) در منطقه ماهی‌دشت، سایت هسته‌ای اصفهان و سایت هسته ای نطنز، مشاهده و گزارش شده است.

اختلال در ارتباطات و پیامدهای ثانویه

به‌دنبال حملات، وزارت ارتباطات ایران «به‌دلیل شرایط ویژه کشور» اینترنت را به‌طور موقت محدود کرد. پیام‌رسان واتساپ که دی‌ماه گذشته رفع فیلتر شده بود، دوباره مسدود شد و دسترسی کاربران به خدمات مبتنی بر کلادفلر مختل شد. این اقدام، فعالیت رسانه‌های مستقل، انتقال داده‌های امدادی و دسترسی فوری به اطلاعات را برای دومین روز پیاپی با مشکل جدی روبه‌رو کرده است.

از ساعات ابتدایی حملات اسرائیل به ایران، دادستان ها و مقامات امنیتی، شهروندان را تهدید کردند که از انتشار تصاویر و مطالب در خصوص این وقایع پرهیز کنند.

طی دو روز گذشته رسانه های دولتی از بازداشت تعدادی از شهروندان به دلیل انتشار تصاویر حملات یا “استقبال از حملات اسرائیل” به ایران خبر دادند. در این خصوص پنج شهروند در یزد، ۱۴ تن در استان هرمزگان، ۱۶ تن در اصفهان، ۲۱ تن در استان سمنان، یک تن در رومشکان و شماری در دزفول بازداشت شدند. همچنین امروز شنبه مطهره گونه‌ای، فعال دانشجویی به دلیل انتشار مطالبی در این خصوص توسط نیروهای امنیتی در تهران بازداشت شد.

تحلیل حقوق بشردوستانه بین‌المللی (IHL)

در جریان مخاصمه مسلحانه بین‌المللی میان ایران و اسرائیل، حفاظت از زیرساخت‌های غیرنظامی حیاتی یک الزام قطعی بر پایه حقوق بشردوستانه بین‌المللی است. مطابق ماده ۵۲ پروتکل الحاقی یک کنوانسیون‌های ژنو، تأسیسات غیرنظامی نباید هدف حمله قرار گیرند، مگر آنکه برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گیرند.

بر اساس گزارش‌های منتشرشده، برخی حملات مناطق مسکونی، شبکه‌های برق، تأسیسات بهداشتی و مراکز آموزشی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در صورت نبود استفاده نظامی از این اماکن، این حملات می‌توانند مصداق حمله غیرقانونی تلقی شوند.

علاوه بر ممنوعیت حمله، تخریب عامدانه تأسیسات حیاتی که بقای غیرنظامیان به آن وابسته است نیز طبق ماده ۵۴ پروتکل یادشده ممنوع است. تخریب زیرساخت‌هایی چون منابع آب، برق و درمانگاه‌ها می‌تواند آثار بلندمدت بر زندگی غیرنظامیان داشته باشد و با اصول اساسی IHL در تضاد است.

ساعاتی پس از آغاز حملات، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران بیانیه‌ای تفصیلی منتشر کرد و از همه طرف‌های درگیر خواست «به تعهدات الزام‌آور خود تحت حقوق بین‌الملل بشردوستانه پایبند بمانند» و اقدامات زیر را فوراً اجرا کنند:

• شناسایی دقیق اهداف نظامی و اطمینان از عدم هدف قراردادن غیرنظامیان؛

• صدور هشدارهای مؤثر برای فراهم‌سازی زمان پناه‌گیری یا تخلیه؛

• پرهیز از حمله به مناطق پرجمعیت و زیرساخت‌های حیاتی؛

• سنجش تناسب منافع نظامی در برابر آسیب احتمالی به غیرنظامیان.

بیانیه با طرح پرسش‌هایی پیرامون ضرورت اهداف نظامی، کفایت هشدارها و میزان تخریب زیرساخت‌های غیرنظامی، تأکید می‌کند که «رعایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه اختیاری نیست؛ بلکه یک تعهد قانونی و اخلاقی است» و هشدار می‌دهد که «هرگونه اقدام مغایر با این اصول، نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه خواهد بود».

بدین ترتیب، مجموعه فعالان نه‌تنها خواستار توقف فوری حملات کور و نامتناسب شد، بلکه تعهد کرد «مستندسازی حوادث، تحلیل الگوهای آسیب و پیگیری پاسخ‌گویی» را به‌طور روزانه ادامه دهد.

مواضع بین‌المللی در قبال حمله اسرائیل به ایران؛ اجماع جهانی بر ضرورت خویشتن‌داری

در پی حملات گسترده اسرائیل به خاک ایران، واکنش‌های گسترده‌ای از سوی دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی منتشر شد. اغلب این مواضع، با محوریت محکومیت حمله یا ابراز نگرانی شدید از تشدید تنش‌ها، بر لزوم خویشتن‌داری و بازگشت به دیپلماسی تأکید داشتند.

کشورهایی چون بریتانیا، آلمان، ژاپن، استرالیا، روسیه، عربستان سعودی، عمان، لبنان، عراق، اردن، چین و همچنین سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یا به صراحت حمله را محکوم کردند یا نسبت به پیامدهای خطرناک آن هشدار دادند. این دولت‌ها و نهادها با وجود اختلاف‌نظرهای سیاسی، بر یک نکته تأکید داشتند: جلوگیری از گسترش درگیری در منطقه و حفظ ثبات بین‌المللی.

تاکید بر پایبندی به ضروریات

با توجه به استمرار حملات و تأثیر آن بر مناطق غیرنظامی، از جمله آسیب به زیرساخت‌های امدادی و درمانی، نگرانی‌ها نسبت به امکان نقض تعهدات حقوق بشردوستانه بین‌المللی از سوی طرفین درگیر افزایش یافته است. در چنین شرایطی، تأکید بر ضرورت پایبندی همه طرف‌ها به اصول تفکیک، تناسب و احتیاط، و نیز فراهم‌سازی دسترسی بشردوستانه، بیش از پیش اهمیت یافته است.

خبرگزاری هرانا روز گذشته نیز طی گزارشی به جزییات روز اول حملات ارتش اسرائیل به خاک ایران پرداخته بود. هرانا روند تحولات را به‌طور مستمر پایش کرده و تازه‌ترین اطلاعات میدانی و تحلیلی را منتشر خواهد کرد.